Bij het woord ‘rat’ alleen al, zijn er mensen die of hard weglopen of het hele interessante diertjes vinden. Veel mensen kennen de rat niet als ‘sociaal dier’ en dat is heel erg jammer. Door de eeuwen heen is de associatie met de rat niet zo prettig geweest, maar dat geldt zeker niet voor onze tamme huisrat.
Verschillen tussen muis en rat
Het verschil tussen ratten en muizen is dat ratten veel aanhankelijker zijn dan muizen en gemakkelijker tam te krijgen zijn dan muizen. Ook hun formaat is anders. De grootte van een muis is 13-15 cm. De grootte van de rat kan varieren van 15-35 cm (exclusief de staartlengte) en het gewicht van een rat kan op volwassen leeftijd varieren van 300-800 gram voor een gemiddelde rat. Onder de ratten heb je nog een verdeling van bruine en zwarte ratten. De bruine rat is de voorouder van onze ‘huisratten’.
De zwarte rat
De zwarte ratten zijn slanker van model en donkerder van kleur dan de bruine ratten en komen in nederland bijna niet meer voor. Hij is erg snel, kan goed klimmen en springen. Het is echter een slechte zwemmer, ondanks zijn bijnaam scheepsrat. Het dier vormt regelmatig grote sociale groepen, waarbij sommige daarvan kunnen bestaan uit wel zestig ratten. Ondanks zijn naam komt de zwarte rat in verschillende kleurvarianten voor. Hij is meestal zwart tot lichtbruin met een lichtere onderkant. Een typische rat wordt 20 cm lang met een staartlengte van 20 cm of meer. Enkele hobby-fokkers proberen de ‘originele zwarte rat’ weer terug te fokken. Zie hiervoor www.ratteneiland.nl
Rattus rattus
de zwarte ratDe bruine rat
De lengte bedraagt 18 tot 25 cm, de staartlengte is 15 tot 22 cm en het gewicht is 150 tot 400 gram. De bijna kale en geringde staart is altijd korter dan het lichaam, het dier heeft kleine licht behaarde oren en, in het wild, een ruige grijsbruine vacht (aan de buikzijde lichter). De rat heeft een vrij korte snuit en is, vooral voor een knaagdier, stevig gebouwd.
Rattus Norvegicus
De bruine rat komt oorspronkelijk uit Noord-China en Mongolië. De reden dat wij ze hier ook kennen is dat de bruine rat meegekomen is met de zeelui die naar het westen reisde. De duisternis, het voedselaanbod en de vochtigheid trok de ratten aan. Via de ankerkettingen kwamen de ratten aan boord. Het zijn nl erg goede klimmers en zwemmers. Zo is de rat verspreid geraakt over de wereld. Een zwarte rat heeft een duidelijk andere manier van reageren als de bruine rat. In het wild verdragen de beide soorten elkaar dan ook niet. Als ratteries proberen we wel eens om het gen van de zwarte rat in te kruizen in de bruine rat en soms lukt dat succesvol. Echter de eerste generaties zijn nog niet zo geschikt voor beginnende rattenliefhebbers, omdat het gen van de zwarte rat nogal een ‘vrijbuiter’ teweeg kan brengen of een rat die z’n natuurlijke instinct nog zo gebruikt dat ze erg gevoelig zijn voor de stemming van de baas of het vrouwtje. Dit is erg leuk voor een rattenhouder die al langer ratten heeft, maar dit is niet leuk voor iemand die niet weet hoe een dergelijk karakter te hanteren.
De rat is rond 1500 naar midden Europa gekomen. De tamme rat die we nu als huisdier houden heeft dus zijn intelligentie moeten gebruiken om te overleven en juist die intelligentie maakt ze nou juist zo leuk! Via de havens zijn ze terecht gekomen in de binnenlanden. Vaak over zandwegen, door de transporten die opgehaald werden in de haven met paard en wagen en later via het spoor. De zwarte rat heeft een heel ander gebied waar hij voorkwam, namelijk in West Europa zelf. Dit is niet 100 % zeker, maar het lijkt er wel heel sterk op. Ratten die tegenwoordig voorkomen op schepen zijn vaak toch juist de zwarte ratten. Van deze ratten is bekend dat zij ondertussen echte ‘scheepsrotten’ zijn.
rattenDe tamme rat die we nu als huisdier houden, stamt af van ratten die als proefdieren gehouden werden in de 19e eeuw en is door de mens gedomesticeerd. In laboratoria werden ook toen al medische experimenten uitgevoerd, waar men toen ook al ratten voor gebruikten. Een enkele rat die het hart wist te veroveren van een wetenschapper is blijven hangen als huisdier en men is daar mee gaan fokken. Van lieverlee is de rat steeds meer bekend geworden als huisdier, alhoewel veel oudere mensen een rat nog steeds een vies beest vinden. Niets is minder waar. Een rat is superschoon op zichzelf en het verhaal van de rat in combinatie met de pest berust op leugens. Niet de rat verspreidde de pest, maar de vlooien die hij bij zich had. Deze parasieten zochten een gastheer en als die niet te vinden waren bij de ratten, dan besprongen ze de honden en de katten. Bij deze dieren konden ze niet langer als een maand overleven en zodoende was de mens het volgende slachtoffer. Bovendien is de pest gerelateerd aan warmere temperaturen gedurende minstens een maand en dat is nog nooit zo geweest in West Europa. De fabel dat de rat de oorzaak is van de pest in het verleden is dus totaal uit de lucht gegrepen. Er zijn wetenschappers die menen te kunnen aantonen dat het HIV-virus en het pestvirus een bepaalde verwantschap hebben, waardoor de bevolking in West- Europa minder gevoelig lijkt te zijn voor aids. Tijdens de pest-epidemieën was het zo dat eerst driekwart van de bevolking overleed aan de gevolgen en daarna overleden er stapsgewijs steeds minder mensen. Dit omdat er genetisch een weerstand ontstond tegen de pest. Deze genen zijn doorgegeven (zo luidt de theorie) en dit zou de reden zijn dat sommige mensen in ons continent er minder gevoelig voor zouden zijn. Dit onderzoek loopt nog, de uiteindelijke resultaten zijn nog niet bekend.
rattenHet immuunsysteem van de rat en de mens
De mens en de rat lijken erg sterk op elkaar wat het immuunsysteem betreft en hierdoor is de rat helaas altijd al een gewild proefdier geweest. Langzamerhand werden deze ratten steeds minder wild en zo zijn wij aan onze ’tamme huisrat’ gekomen. Door hun intelligentie, hun nieuwsgierigheid en hun sociale gevoel zijn ze gedomesticeerd geraakt. Het grappige is dat je met natuurmiddelen hier gebruik van kunt maken. Een rat reageert vaak gelijk aan de mens als het gaat om ziekten ontstaan door een verzwakt immuunsysteem als: verkoudheid, griep, longontsteking, ontstekingen etc. Preventief is hier veel aan te doen bij mens en rat. Veel van deze informatie is te vinden op onze website http://www.rivka.nl
Ratten als huisdier
Ratten zijn levendige intelligente dieren die een hechte band met hun verzorger aangaan. Het zijn fijne speelkameraadjes voor kinderen (vooral voor gehandicapte kinderen hebben wij ontdekt, in het bijzonder voor kinderen met een aan autisme gelinkte handicap), maar zeker ook voor volwassenen. ‘Goed gesocialiseerde en liefdevol verzorgde ratten’ bijten zelden (vaak alleen met een duidelijke reden) maar hebben op geregelde basis aandacht nodig om te voorkomen dat ze gedragsstoornissen vertonen en/of vereenzamen. Daarom raden wij altijd aan om twee of meer tegelijk aan te schaffen . De rat wordt er niet minder tam van en het is voor het beestje zelf veel leuker. Een goede rattery zal ook nooit een rat alleen verkopen, tenzij er al meerdere ratten aanwezig zijn bij het toekomstige baasje. Wat erg leuk is voor de baas en het ratje is om een rat met je mee te dragen op je schouders of in een heuptasje of buidel. Ratjes hebben heel geregeld aandacht nodig en zullen altijd om die aandacht vragen tot ze graag terug willen naar hun hok. Ze geven dat zelf heel duidelijk aan. Sommige ratten zijn zelfs zo zindelijk dat ze hun plasje bij de baas ophouden, tot ze terug gezet worden. Ze willen dan ook nog wel eens ‘rusteloos reageren’ als signaal dat ze naar het toilet moeten. De ‘wisselwerking met de baas of het vrouwtje’ kan heel erg sterk worden! Een rat kiest, als het even kan, zijn eigen baasje uit en hecht dan sterk aan deze persoon. Alle andere personen zijn dan minder belangrijk voor de rat als die ene persoon. Ratten kunnen een heleboel leren, omdat ze zo intelligent zijn. Een rat went aan zijn naam en komt dan ook als je hem of haar roept (als hij of zij daar tenminste zin in heeft). Mannen zijn luier en liggen vaker te slapen. Een enkele ‘adhd-rat in gedrag’ (veelal zijn dit supernieuwsgierige ratten met een overvloedige aandacht voor hun omgeving) daargelaten . Vrouwtjes zijn in de regel aktiever. Het dagritme van de rat wordt vaak bepaald door de standplaats van de rat. Staan ze beneden in de huiskamer, dan zullen ze vooral ’s morgens vroeg en na 15.00 uur tot leven komen, omdat dan de meeste mensen aanwezig zijn. Na 23.00 uur liggen de meeste ratten hier in huis, al te slapen, omdat het dan erg stil wordt beneden.
ratten Lekkerbekken
Een rat fourageert van zichzelf graag over de grond, op zoek naar lekkere dingetjes. Vooral fruit en groenten doen het erg goed bij de ratten. Waar ratjes helemaal stapel op zijn is: gekookte rijst (uitkijken met zout), paprika, bijna alle soorten fruit, droog brood, walnootjes, yoghurt en restantjes van babyhapjes uit potjes.
Een rat is eigenlijk een heel gemakkelijk dier en als je ze geregeld aandacht en een goede verzorging geeft. Als een rat uit gezonde lijnen zonder inteelt gefokt is, dan kunnen ze relatief oud worden. Vooral de voeding is hierbij heel erg belangrijk! Ratten zijn alleseters, maar dat betekend nog niet dat ze ook alles mogen hebben voor hun gezondheid ! Af en toe hebben ratten dierlijk eiwit als een eitje of wat verse vis van de markt (nooit het velletje geven!) nodig. Tot ze een jaar oud zijn mogen ze dat eens in de maand hebben. Bij voorkeur voor vier ratjes 1 ei. Als je teveel dierlijke eiwitten bij geeft, vooral nadat ze het 1e levensjaar gepasseerd zijn, kan je kanker en reuma in de hand werken. Hier zijn op fytotherapeutische basis voldoende hulpmiddelen voor te bedenken, maar liever niet als het niet nodig is. Een gegeven is wel dat als je met hulpmiddelen aan de gang moet in het belang van de rat een bezoek aan de dierenarts nooit over het hoofd gezien mag worden.
Jonge ratten opvoeden en hun voeding
Veel problemen zijn te voorkomen en de uitgroei van de jonge rat is een stuk beter als je de jonge rat extra vitamins geeft. Als het kan in de vorm van een natuurlijk product als ‘Quickon vitamines’. Deze zijn o.a. te koop bij vogelhandelaren die dit merk sowieso voeren als vogelvoederproducten, in combinatie met knagersproducten. O.a. de firma Middelkoop in Sliedrecht, voert deze voedingslijn ( www.vogelshop.nl ). Ook bij Caspers winkel (on line) is een product als ‘Opti-vit’ te krijgen. De url van deze winkel is: http://www.fretten.nl/De%20rattenwinkel.html Net als bij de mens is de rat gevoelig op zijn darmgestel en is hij voor zijn optimale gezondheid afhankelijk van ons als eigenaar of eigenaresse voor zijn gezondheid. Het is inmiddels bewezen dat ratten die vitamins bij krijgen, ouder kunnen worden dan ratten die dat nooit gekregen hebben gedurende hun leven en dat ze het beter doen. Beschouw dit wel alleen als aanvulling en niet als vervanging van het fruit wat ze nodig hebben elke dag. Een rat kan niet zonder fruit en groente! Het beste kun je dus een rat gewoon rattenvoer geven (geen knagers of konijnenvoer, maar echt rattenvoer!!) en dat flink aanvullen met allerlei soorten fruit en groenten. Reggie Rat wordt gezien als een goed merk rattenvoer. Wat ratten absoluut niet mogen eten is:
Koolsoorten
Geen vet (wel de zeentjes van de kip, eerst afspoelen onder de kraan)
Zoethout (verhoogt de bloeddruk).
Koekjes en geen calorie-rijke produkten.
Scherp gekruide produkten
Wat mogen ze wel:
Rattenvoer (geen knagers of konijnenvoer)
Fruit: appels, sinaasappels, granaatappelen (zit heel veel vitamine C in), peer, mango, perzik, druiven, lychi’s, etc.
Groente: bloemkool, andijvie, af en toe sla, broccoli
Spaghetti, rijst
Van links naar rechts: Charis, Yente, Ginny en Isis (Vijf generaties) De vierde generatie bestaat uit Dov en Reepicheep (siamezen), maar die hebben we maar niet tusen de dames gezet…
Ook vinden ratten het leuk om een kokosnoot die grotendeels uitgegeten is, tot op de bast leeg te eten. Met een groot gat er in, kunnen ze de kokosnoot nog gebruiken als slaaphuis. Helemaal leuk als die hoog hangt, want dan moet je er nog moeite voor doen ook. Een verse maiskolf, is helemaal het einde voor de ratjes, die kun je zo lekker afknagen. Helemaal zelf af laten knagen. Een klein beetje boven de grond hangen is nog het leukste. Hetzelfde kan natuurlijk met een eitje. Wees wel voorzichtig met nootjes en/of pinda’s. Hier kunnen ratten allergisch voor zijn!
Jonge ratten moeten consuqente opgevoed worden als rittens en als ze in de pubertijd komen, moet hen duidelijk gemaakt worden op een goede manier dat ze niet de baas zijn over hun vrouwtje of baasje. Je kunt ze dat duidelijk maken door ze op hun ruggetje te draaien van jongs af aan en ze te kriebelen over hun buikje. Als je dat van jongs af aan gedaan hebt, dan weten ze niet beter en komen ze beter door hun pubertijd heen.
Bijten door de tralies is heel simple te voorkomen, door ze uberhaupt nooit (!) door de tralies heen te voeren. Bijten ze toch door de tralies als ‘afbakening van hun gebied’, dan is het het beste om naast de rat op de tralies te tikken als op het moment dat ze bijten! Je wekt hiermee een pavloff-reactie op bij de ratten, die de link leggen tussen ‘happen naar je vingers door de tralies’ en ‘de tik op de tralies, vlak naast hen’. Raak nooit de neus van de rat, die is erg gevoelig! Laat nooit kinderen hun vingers door de tralies steken, geen garantie op vreemden in huis!
Huisvesting
Bij een goede huisvesting moet u denken aan een goede bodembedekking, geschikt voor ratten en een goede ruime kooi met veel speelmogelijkheden. ‘Plospan’, ‘Aubiose’ of ‘Beukensnippers’ wordt over het algemeen gezien als een goede bodembedekking. Zaagsel zoals dat voor konijnen wordt verkocht, veroorzaakt luchtwegproblemen bij ratten. In tegenstelling tot ‘Plospan’ wordt dit niet ontstoft. Helaas zijn ratjes hier toch wat gevoelig voor. Tamme ratten klimmen en klauteren graag. Geef de diertjes dan ook een hok waar ze goed in kunnen klimmen. Om hun nieuwsgierigheid te wekken, hebben ze het nodig dat je af en toe wat uitdaging geeft in de vorm van: een wc-rol, ‘lychys’ (alleen het velletje blijft over) etc. Ratten moeten geregeld uit de kooi gehaald worden en er moet elke dag geregeld met ze gespeeld worden. Het is raadzaam een ‘stevig speelkleed’ op de bank leggen en hier lekker met ze op te gaan spelen, een leuke hangmat op te hangen van oude kledingstukken en oude badhanddoeken, theedoeken etc. In het hok wordt een extra slaaphuisje of een pvc (of frettenspeel)-buis altijd gewaardeerd. Deze zijn in de meeste dierenwinkels verkrijgbaar. Met veiligheidsspelden kun je de lappen stof gemakkelijk vast maken aan de kooi.
In de zomer kun je de ratten aan een rattentuigje lekker laten wandelen buiten of een waterfonteintje in een geïmproviseerd (tralie)buitenhok installeren, zodat de ratten verkoeling vinden. Houdt wel de plaats waar het hok staat goed in de gaten, dat de temperatuur er niet te hoog oploopt, ondanks het waterfonteintje. Ook de electra-bedrading mag niet in de kooi doorlopen, ratten knagen nu eenmaal dit soort bedradingen door. Wat onze ratten heel erg leuk vinden is knikkertjes uit de fontein halen met hun pootjes. Wij gooien ze dan altijd weer terug en zij halen ze er net zo snel weer uit. Dit is een tijdverdrijf waar baas en ratten uren samen van kunnen genieten.
Eens per week moet het hok goed schoongemaakt worden en de matjes moeten misschien wel 2x per week vervangen worden, omdat de dames en de heren niet altijd naar beneden lopen voor een plasje. Het beste is om de matten gewoon in de wasmachine te wassen. Als bodembedekking gebruiken wij meestal ‘Plospan’. Dit omdat het de luchtjes goed opneemt. Ook versnipperen wij altijd onze reclamefolders door een papierversnipperaar en die krijgen de ratjes in het hok als materiaal om lekker in te kunnen slapen. Hier wordt altijd dankbaar gebruik van gemaakt door onze ratjes. Complete nesten worden ermee gebouwd!
JotOnze rattery
Onze rattery heet rattery Rivka en sinds 1993 hebben wij ratjes gehad, veelal opvangers. Sinds kort hebben we hier ook hamsters en gerbiltjes bij betrokken. Ons logo is Jakin in een zeilbootje op het water. We hebben veel meegemaakt op medisch gebied en hebben hier heel van geleerd. Veel van deze informatie hebben we inmiddels verwerkt als informatie op onze website voor algemeen gebruik van wie er maar gebruik van wil maken. Op 8 september 2002 zijn we begonnen met fokken. Opvangers hebben we zelden of nooit meer, dit omdat we alle beschikbare tijd goed willen besteden aan onze rittens en de andere ratten die we hier hebben zitten. We zijn gaan fokken omdat we graag de leeftijd van de ratten omhoog willen zien gaan op een gezonde manier, zodat een ratteneigenaar/eigenaresse langer kan genieten van zijn of haar ratten, zonder hoge dierenartskosten te maken. Dat lukt tot nu toe goed. Sinds twee jaar hebben we veel van de opgedane kennis van de afgelopen jaren ook niet meer ’toepasbaar’ nodig gehad en staat deze alleen nog maar vermeld op de website, op de vitamins en de bijenpollen na. Op dit moment (9 augustus 2005) hebben we een jongere meidengroep, een groep oudere meiden (van ruim een jaar tot twee jaar oud) en een kleinere mannengroepje. Wilt u ze allemaal zien, dan kan dat op onze website. We zijn erg gek op agouties, zwarte – en huskyratjes. Per nest houden we (afhankelijk of er een goed fokratje bijzit) zelf één tot twee vrouwtjes en daar zetten we onze foklijn verder mee door. Rivka (naar wie de rattery genoemd is) was een amerikaans banded huskie. Naar haar is onze rattery vernoemd.
Een rattery-rat heeft het grote voordeel dat er naar de rittens is omgekeken vanaf een paar dagen oud en de ratjes daardoor gemakkelijk in de hand genomen kunnen worden, zonder dat ze bijten. Het socialisatieproces is van baby af aan goed op gang gekomen en hierdoor beleeft u meer plezier aan uw ratjes. Bovendien is de achtergrond van deze ratjes bekend en een goede rattery zal ook alleen maar fokken met gezonde dieren. Veel erfelijke afwijkingen zijn te voorkomen door goed te fokken. Dat is een zekerheid die u bij een gemiddelde goede rattery hebt Vaak is het ook zo dat de ratjes teruggenomen worden, mits er geen nalatigheid in het spel is geweest, waardoor het diertje niet meer hanteerbaar is. Bij allergieën of andere onvoorziene omstandigheden is het niet meer dan normaal dat een rattery minimal met u meedenkt of zelfs de ratjes terugneemt. Wel zou ik er rekening mee houden dat de meeste ratteries wel van u vragen om eerst zelf een nieuw baasje voor de ratten te zoeken. Het zou wel heel gemakkelijk zijn als iedereen zijn of haar ratten terugbracht naar de fokker die er vervolgens verantwoordelijk voor gehouden wordt, zonder dat er moeite is gedaan door de respectievelijke eigenaar/eigenaresse om een nieuw thuis te vinden. Vaak zal er wel iets van een koopcontract bij de rat gezeten hebben, waardoor u verplicht bent, dit te melden aan de fokker van de rat, waar de rat vanaf dat moment verblijft. De meeste ratteries willen heel graag weten waar hun dieren blijven en hoe oud ze worden in het belang van de foklijn.
Om deze reden zijn de meeste ratteries ook niet zo gek op ratten die gefokt zijn in de winkel omdat er niets te controleren valt aan erfelijke factoren en u bovendien met een zwanger ratje kan komen te zitten doordat een winkelier vaak niet zo persoonlijk met de ratten omgaat als een ratteryhouder/houdster.. Daar heeft de gemiddelde winkelier helaas geen tijd voor en vaak zijn het ook ‘alleen maar ratten’. Om deze reden valt het vaak niet op dat er mannetjes tussen de vrouwtjes zitten, al is het alleen maar door een verlate ontwikkeling van, wat men dacht, dat het een vrouwtje was. Dat gebeurt ook wel eens in een rattery, maar vaak is dat al op tijd onderscheiden doordat mensen (omdat ze prive werken) meer tijd hebben om daar naar te kijken. Een gemiddelden rattery heeft z’n rittens minimaal eens per dag in handen en dan valt zo’n verlaat kereltje onmiddellijk door de mand. ? (Uitzonderingen daargelaten.)